Các quỹ bảo lãnh tín dụng doanh nghiệp

Các quỹ bảo lãnh tín dụng doanh nghiệp nhỏ và vừa ra đời được xem là “bà đỡ” cho các doanh nghiệp trong việc tiếp cận nguồn vốn vay, thế nhưng hầu hết các quỹ này trên cả nước lại đang hoạt động cầm chừng, thậm chí đang trong tình trạng ‘ngồi chơi’.

Thông tin này được các chuyên gia và những người đang làm tại các quỹ bảo lãnh tín dụng doanh nghiệp vừa và nhỏ (DNVVN) nêu ra tại hội thảo “Mô hình và giải pháp phát triển Quỹ bảo lãnh tín dụng doanh nghiệp nhỏ và vừa TPHCM”, diễn ra ngày hôm nay, 10-3.

Hầu hết các DNVVN đều rất khó khăn khi tiếp cận với nguồn vốn tín dụng ngân hàng do không có tài sản thế chấp. Quỹ bảo lãnh tín dụng ra đời được xem là cầu nối giữa ngân hàng với các DNVVN không có tài sản thế chấp, chưa có khả năng đáp ứng các điều kiện về bảo đảm tiền vay nhưng có phương án sản xuất kinh doanh hiệu quả, khả thi. Thế nhưng, vai trò cầu nối này đã không thể phát huy do nhiều nguyên nhân, trong đó có việc các ngân hàng không tin tưởng vào các quỹ bảo lãnh.

Qua khoảng 15 năm, hiện có hơn 20 quỹ bảo lãnh tín dụng cho DNVVN được thành lập ở các địa phương nhưng chưa phát huy được hiệu quả trong việc hỗ trợ đối tượng này tiếp cận vốn để phát triển sản xuất, kinh doanh như mục tiêu đề ra. Tại hội thảo, các chuyên gia đã chỉ ra nhiều bất cập về cơ chế chính sách cũng như nguồn lực, dẫn đến tình trạng hầu hết các quỹ bảo lãnh tín dụng DNVVN chỉ có thể hoạt động cầm chừng.

Ông Trần Bửu Long, Phó Giám đốc Quỹ Bảo lãnh tín dụng TPHCM, cho biết hiện cả nước có 27 Quỹ bảo lãnh tín dụng ở các tỉnh thành, nhưng đang trong cơn bĩ cực, và nhiều quỹ này đang trong tình trạng phải “ngồi chơi”. Một số ít quỹ được đánh giá làm tốt nhiệm vụ như ở Cần Thơ thì hiện cũng đang hoạt động một cách dè chừng do chính sách đang “bó tay bó chân”. Nhiều người làm việc tại các quỹ này hiện cũng đã suy giảm tinh thần.

Tại hội thảo, các ý kiến chỉ ra rằng hàng loạt khó khăn liên quan đến cơ chế, chính sách khiến hoạt động của nhiều quỹ bảo lãnh tín dụng DNVVN trên cả nước rơi vào tình trạng “rảnh tay” bởi các quỹ này đang hoạt động theo mô hình làm tín dụng “giả” nhưng trách nhiệm thật vì thực chất các quỹ không cho vay đồng nào, không thu lãi nhưng phải chịu trách nhiệm nhiều mặt.

Cụ thể có ba đối tượng trong hoạt động bảo lãnh là doanh nghiệp, ngân hàng và quỹ bão lãnh. Theo ông Long, phải nghiên cứu xem là ai thiệt ai hơn trong mối quan hệ này, bởi nếu cho vay xảy ra sự cố, quỹ bảo lãnh phải gánh hết nhưng lại không được hưởng lợi gì. Trong khi đó, ngân hàng thì được hưởng lãi suất toàn bộ, nhưng lại không phải chịu trách nhiệm gì. Vậy thì mô hình này làm sao tồn tại, ông Long đặt câu hỏi. Còn với đề xuất là quỹ bảo lãnh nên trích lập dự phòng, nhưng lấy đâu ra tiền để trích lập?.

Mặt khác, một số ngân hàng cũng muốn cho doanh nghiệp vay nhưng lại sợ rủi ro bởi trên thực tế quỹ bảo lãnh tín dụng thường phải tiếp nhận nhiều hợp đồng bảo lãnh tiềm ẩn rủi ro cao dẫn đến việc phát triển hoạt động bảo lãnh cho DNVVN vay vốn tại hệ thống ngân hàng thương mại đang gặp rất nhiều khó khăn. Thực tế khi khảo sát doanh nghiệp, đa số cũng cho rằng họ đến với Quỹ là do không đủ điều kiện để tiếp cận ngân hàng.

Ngoài ra, một số ý kiến cũng cho rằng tiêu chuẩn bảo lãnh của các quỹ này tại các địa phương gần giống như tiêu chuẩn cho vay của các ngân hàng hay các quỹ tín dụng khác, đó là doanh nghiệp muốn được bảo lãnh phải có tài sản thế chấp nên họ không còn mặn mà. Bởi theo Điều 23 trong Quyết định số 58/2013/QĐ-TTg của Thủ tướng quy định về Biện pháp bảo đảm cho hoạt động bảo lãnh vay vốn, thì bên được bảo lãnh phải sử dụng tài sản hiện có hoặc tài sản hình thành trong tương lai thuộc quyền sở hữu của mình để thực hiện các biện pháp bảo đảm cho bảo lãnh vay vốn tại bên bảo lãnh.

Ngay cả TPHCM được xem là địa phương có quỹ này hoạt động khá hơn so với những tỉnh thành khác thì tỷ lệ bảo lãnh cho vay cũng đạt rất thấp. Theo ông Hoàng Đình Thắng, Giám đốc Quỹ bảo lãnh tín dụng doanh nghiệp vừa và nhỏ TPHCM, sau gần 10 năm thành lập, số lượng doanh nghiệp tiếp cận được hình thức bảo lãnh này còn khá khiêm tốn so với nhu cầu thực tế của doanh nghiệp trên địa bàn thành phố.

Ông Nguyễn Ngọc Hưng, Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp TPHCM, cho rằng Đại hội XII đặt vấn đề coi trọng vai trò của doanh nghiệp tư nhân, và đa số là DNVVN. Tuy nhiên hiện chưa có đánh giá cụ thể nào về việc hỗ trợ cho đối tượng này về vốn. Và quỹ bảo lãnh tín dụng ra đời được xem là hỗ trợ thiết thực với doanh nghiệp trong việc tiếp cận vốn.

Hiện nay ngân hàng không an tâm với quỹ vì sợ rủi ro lớn do khó đòi tiền khi doanh nghiệp rủi ro. Ông Hưng thấy rằng, việc bảo lãnh dù sao vẫn có giá trị hơn so với cho vay tín chấp nhưng các ngân hàng vẫn không dám cho vay khi có sự bảo lãnh của quỹ.

“Đây là vấn đề cần xem lại, có thể cần có một chỉ đạo cụ thể của Ngân hàng Nhà nước chẳng hạn để tháo gỡ vướng mắc này”, ông nêu ý kiến.

Để quỹ bảo lãnh tín dụng cho DNVVN phát huy được vai trò, đáp ứng nhu cầu doanh nghiệp, ông Hưng kiến nghị cần có cơ chế chính sách hoàn thiện cơ cấu tổ chức, nâng cao tiềm lực tài chính, uy tín cho các quỹ bảo lãnh. Đó là phải “cởi trói” cho các quỹ này khỏi những quy định khắt khe, cải thiện nguồn vốn từ Ngân sách Nhà nước; nâng cao trình độ đội ngũ nhân sự chuyên nghiệp hơn…

Và để tinh thần “khởi nghiệp” tốt lên, theo các đại biểu, cần một cơ chế, chính sách phù hợp hơn để tăng hiệu quả của các quỹ, hỗ trợ kịp thời cho doanh nghiệp vừa và nhỏ tiếp cận vốn.