Bảo lãnh thanh toán của ngân hàng dành cho doanh nghiệp

Một số ngân hành đặt yêu cầu bất khả thi đối với nghiệp vụ bảo lãnh thanh toán của ngân hàng dành cho doanh nghiệp, vì vậy khi thực hiện nghiệp vụ thanh toán xảy ra tranh chấp không đáng có, gây thiệt hại cho cả 2 bên.

Thời gian vừa qua nhiều hợp đồng bảo lãnh thanh toán do các ngân hàng phát hành nhưng không được thực hiện khi có yêu cầu. Có nhiều lý do mà ngân hàng đưa ra để từ chối thanh toán bảo lãnh, cả hợp lý và không hợp lý, và bao giờ doanh nghiệp nhận thư bảo lãnh luôn là người chịu thiệt hại trước tiên.

Dịch vụ tiên tiến, nhưng không dễ …xơi

Trong các giao dịch giữa doanh nghiệp với doanh nghiệp, một nhiệm vụ khó khăn và nan giải là việc thu tiền bán hàng từ người mua. Chính vì vậy dịch vụ bảo lãnh thanh toán ra đời với mục đích tạo thuận lợi cho doanh nghiệp, khi bên bán có nơi để thu hồi vốn còn bên mua thì không phải bỏ ngay một khoản tiền lớn để thanh toán.

Về phía ngân hàng thực hiện nghiệp vụ cấp bảo lãnh đem lại khoản phí bảo lãnh không nhỏ, 1-2% giá trị bảo lãnh. Hơn nữa việc thực hiện đầy đủ nhiều hợp đồng bảo lãnh cũng là phương thức quảng bá hình ảnh hữu hiệu của ngân hàng, thể hiện tiềm lực tài chính mạnh mẽ. Có thể thấy cả 3 bên đều đạt lợi ích khi sử dụng dịch vụ này.

Tuy nhiên thời gian qua nhiều chứng thư bảo lãnh đã không được ngân hàng chấp thuận, có trường hợp doanh nghiệp nhận thư bảo lãnh đã kiện ngân hàng ra tòa mới đòi được tiền như công ty Cao Trường Sơn kiện Chi nhánh Hồng Hà-Agribank.

Nhưng cũng có trường hợp doanh nghiệp chưa chắc đã đòi được tiền bảo lãnh bởi những rủi ro đến từ quyết định chấp nhận thư bảo lãnh. Mới đây, ngân hàng HDBank cũng từ chối thanh toán cho CTCP Viễn Thông An Đô với lý do chứng thư được cấp vượt thẩm quyền được giao, là chứng thư khống không có giá trị và không được hạch toán vào hệ thống sổ sách của Hội sở.

Trúc trắc trong hợp đồng bảo lãnh

Nghiệp vụ bảo lãnh ngân hàng được doanh nghiệp ưa chuộng bởi khó có gì đảm bảo hơn một chứng thư bảo lãnh thanh toán từ ngân hàng. Vì vậy khi nhận được thư bảo lãnh thường xem nhẹ các bước thẩm định, hoặc thẩm định không đến nơi đến chốn.

Pháp luật quy định người có thẩm quyền ký kết của ngân hàng là người đại diện pháp luật và người được ủy quyển hợp pháp từ người đại diện pháp luật. Tiếp đó người được ủy quyền sẽ được ủy quyền cho người khác nếu như được người đại diện pháp luật cho phép. Luật quy định chỉ được ủy quyền tối đa đến người thứ 3.

Ví dụ với trường hợp công ty An Đô mặc dù có thực hiện thẩm định nhưng chưa có xác nhận về thẩm quyền ký thư bảo lãnh từ phía Hội sở của HDBank đã thực hiện giao dịch với doanh nghiệp đối tác là công ty Á Âu.

Như  vậy ngân hàng có cơ sở để từ chối thanh toán bảo lãnh với doanh nghiệp khi được yêu cầu.

Tuy nhiên, nếu người ký chứng thư bảo lãnh đúng là được ủy quyền nhưng ngân hàng đưa ra lý do là vượt quá thẩm quyền, ví dụ quá hạn mức, thì lý do đó thiếu thuyết phục . Bởi hạn mức ký phát là quy định nội bộ ngân hàng, doanh nghiệp không có trách nhiệm phải biết.

Doanh nghiệp chỉ xác định đúng người ký có thẩm quyền ký kết và giá trị hợp đồng không vượt quá 50% tổng tài sản ngân hàng theo đúng luật doanh nghiệp là đủ thẩm quyền ký kết. Nếu nhân viên ngân hàng lạm quyền thì ngân hàng vẫn phải có trách nhiệm với thư bảo lãnh đó.

Ngoài ra, nghiệp vụ bảo lãnh còn có rủi ro từ việc ký kết và điều kiện thực hiện bảo lãnh. Bên cạnh một số ngân hàng áp dụng bảo lãnh vô điều kiện, chỉ cần trong thời hạn bảo lãnh thì cũng có ngân hàng đưa ra điều kiện bảo lãnh rắc rối, gây khó khăn cho cả bên nhận bảo lãnh lẫn ngân hàng.

Ví dụ ngân hàng đưa ra điều kiện trong thời hạn bảo lãnh sẽ thanh toán nếu bên được bảo lãnh vi phạm. Khi ngân hàng nhận yêu cầu thanh toán của người có thư bảo lãnh với hồ sơ chỉ ra bên được bảo lãnh vi phạm thì phía được bảo lãnh không đồng ý

Kết quả qua nhiều cấp tòa xét xử, mới xác định có vi phạm hay không và ngân hàng có phải thực hiện nghĩa vụ thanh toán bảo lãnh không.

Rủi ro để từ chối bảo lãnh còn ở cách ghi thời hạn bảo lãnh , ví dụ thời hạn bảo lãnh là 360 ngày, dẫn tới cách hiểu khác nhau là ngày thường hay ngày làm việc. Ngân hàng hiểu là ngày thông thường còn doanh nghiệp tính là ngày làm việc

Hầu hết các doanh nghiệp chỉ sử dụng nghiệp vụ bảo lãnh vào cuối thời hạn do đó ngân hàng có thể từ chối thanh toán vì quá hạn, và để xác định đúng sai lại phải thông qua phân xử tại tòa.

Doanh nghiệp cần khôn ngoan, ngân hàng phải cẩn trọng

Đối với ngân hàng khi thực hiện nghiệp vụ cấp bảo lãnh điều cẩn trọng là khả năng thu hồi vốn từ bên được bảo lãnh. Vì thế để giảm thiểu rủi ro, các ngân hàng cần nâng cao nghiệp vụ nhân viên cũng như hoàn thiện quy trình cấp bảo lãnh song song với nghiệp vụ giao dịch bảo đảm.

“Các ngân hàng đã có chủ trương quản trị rủi ro, nhưng nhiều cán bộ tín dụng chưa có nhận thức đúng về mức độ rủi ro mất vốn của cấp bảo lãnh cũng tương đương với một khoản cho vay. Do đó phải thực hiện thẩm định khả năng trả nợ, tài sản bảo đảm của bên được bảo lãnh để đảm bảo đó là khách hàng tốt, tài sản bảo đảm dễ xử lý trong trường hợp Khách hàng phải nhận nợ bắt buộc và phải xử lý tài sản. Như thế mới hạn chế được rủi ro mất vốn”- Luật sự Trần Minh Hải khuyến nghị.

Đối với điều kiện bảo lãnh thì cần áp dụng nguyên tắc thanh toán vô điều kiện trong hợp đồng cấp bảo lãnh đối với Khách hàng và cam kết bảo lãnh phát hành cho bên nhận bảo lãnh. Chỉ như thế, thì mới dễ cho cả ngân hàng và doanh nghiệp khi sử dụng quyền thanh toán bảo lãnh cũng như xử lý tài sản đảm bảo của Khách hàng.

Còn đối với doanh nghiệp, khi nhận được thư bảo lãnh không nên vội vàng tin ngay mà cần có bước kiểm tra chéo. Xác định thư bảo lãnh không phải là giả, người ký đủ thẩm quyền.

Doanh nghiệp nên liên hệ trực tiếp với ngân hàng để nắm tình hình thực tế, nhất là hiện trạng của người ký hợp đồng thư bảo lãnh. Thông tin này tốt nhất là được hội sở ngân hàng xác nhận.

Thói quen của nhiều doanh nghiệp không làm trực tiếp với ngân hàng mà thường thông qua các “cò” do vậy rất dễ bị lừa. Có trường hợp doanh nghiệp bị lừa do tin vào cò, mặc dù chữ ký của đúng của giám đốc chi nhánh nhưng được ký sau khi bị cách chức.

Theo Trí thức trẻ